Διαδικτυακά μαθήματα
Γρηγόρης Πραστάκος, Ομότιμος Καθηγητής και πρώην Πρύτανης του ΟΠΑ
Η βιαστική και λίγο άτσαλη μετάβαση στη διαδικτυακή εκπαίδευση, πριν από έναν χρόνο, έχει σήμερα μετατραπεί σε μία ολοκληρωμένη προσπάθεια των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ανά τον κόσμο για την καλύτερη δυνατή προσφορά διαδικτυακών μαθημάτων, έχοντας ανοίξει τις πόρτες για μια νέα παγκόσμια αγορά σπουδαστών μέσω διαδικτύου. Ταυτόχρονα, έχει συμβάλει σε μια καινοτόμα, πιο ευέλικτη αντίληψη της εκπαίδευσης και στη δημιουργία νέων τεχνολογιών, νέων επαγγελμάτων και νέων νεοφυών επιχειρήσεων. Είναι λοιπόν σκόπιμο να αναρωτηθούμε: Τι έχουμε μάθει από την εμπειρία αυτού του χρόνου; Τι απειλές και ευκαιρίες παρουσιάζει αυτή η νέα πραγματικότητα; Τι δράσεις ενδεχομένως θα πρέπει να αναλάβουμε ως Ίδρυμα και ως χώρα;
Ποια είναι τα υπέρ και τα κατά της διαδικτυακής εκπαίδευσης;
Ποια είναι τα μειονεκτήματα;
Τα βασικότερα: α) λιγότερη επαφή του διδάσκοντα με τους φοιτητές, β) δυσκολία ουσιαστικής συμμετοχής των φοιτητών κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, γ) απώλεια της εμπειρίας της ομάδας, που προσφέρει περισσότερη γνώση απ’ ό,τι η απλή παράδοση, και δ) πιθανή δυσκολία πρόσβασης λόγω προβλημάτων τεχνολογίας.
Η οπτική επαφή διδάσκοντα-ακροατηρίου βοηθά αμφότερους: τον διδάσκοντα να προσαρμόζει τη διάλεξη με καλύτερο τρόπο, αντιλαμβανόμενος τυχόν απορίες, και να δίνει τον λόγο σε φοιτητές που θέλουν να υποβάλουν ερώτηση ή σχόλιο, και τους φοιτητές να συμμετέχουν περισσότερο στο μάθημα.
Και ποια τα πλεονεκτήματα;
Τα βασικότερα: α) ευελιξία χρόνου, μιας και το μάθημα μαγνητοσκοπείται και ο σπουδαστής μπορεί να το παρακολουθήσει, και μάλιστα κατ’ επανάληψη, σε ανετότερο χρόνο, β) δυνατότητα πρόσβασης από μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων και, επομένως, πολλαπλασιασμός του οφέλους και γ) δυνατότητα πρόσκλησης διεθνούς κύρους επιστημόνων προς όφελος των σπουδαστών.
Ποιες είναι οι προβλέψεις;
Είναι βέβαιο ότι η διαδικτυακή εκπαίδευση θα βγει ενισχυμένη μετά την πανδημία. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει αλματωδώς και συνεχίζει να εξελίσσεται. Breakout rooms, chats, polls κ.ά. είναι εργαλεία που έχουν συμβάλει στην καλύτερη αποδοχή της και σε αύξηση της συμμετοχικότητας.
Παράλληλα, αλλάζει ριζικά ο τρόπος εργασίας. Οι απαιτήσεις λόγω πανδημίας επιτάχυναν με αλματώδη ρυθμό τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Η τεχνητή νοημοσύνη επιβάλλει νέους τρόπους εργασίας (Future of Work) και ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση πάνω σε νέες γνώσεις και τεχνικές. Η διαδικτυακή εκπαίδευση είναι ο μόνος τρόπος που αυτό θα καταστεί εφικτό.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Καταρχάς να αγκαλιάσουμε τη νέα τεχνολογία, μιας και αποτελεί τη νέα μας πραγματικότητα, και να σκεφτούμε, αφενός, πώς μπορούμε να την αξιοποιήσουμε για να βελτιώσουμε τα μαθήματά μας και, αφετέρου, πώς μπορεί να προωθήσει τους στρατηγικούς στόχους του Ιδρύματος. Ξεκινάμε με την παραδοχή ότι η διαδικτυακή εκπαίδευση είναι παραπάνω από μία απλή μεταφορά των PowerPoints μιας διάλεξης. Γι’ αυτό, πιθανώς απαιτεί επανασχεδιασμό του μαθήματος, ίσως με τη βοήθεια ενός instructional designer.
Το ερώτημα για κάθε διδάσκοντα: Πώς μπορούμε να σπάσουμε τη μονοτονία της οθόνης και να δημιουργήσουμε κλίμα εγρήγορσης; Πώς μπορούμε να εμπλουτίσουμε μια διάλεξη με βίντεο, ομαδικές ασκήσεις, εκπαιδευτικά παιχνίδια, εναλλαγές ερωτήσεων κ.ά., ώστε το μάθημα να γίνει πιο ζωντανό και να δίνεται ευκαιρία συμμετοχής των φοιτητών; Θέλει προσπάθεια, φαντασία και τεχνικές, αλλά γίνεται!
Πέρα από την επένδυση στη βελτίωση των μαθημάτων, η διαδικτυακή εκπαίδευση προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη του Ιδρύματος, κάποιες εκ των οποίων είναι η επέκταση των διεθνών μας προγραμμάτων, η προώθηση συνεργασιών με ελληνικά και διεθνή Ιδρύματα για τη διεξαγωγή έρευνας, καθώς και η ανάπτυξη εκπαιδευτικής δραστηριότητας σε άλλες ομάδες πληθυσμού.
Η νέα πραγματικότητα επιβάλλει αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της προσωπικής και της επαγγελματικής μας ζωής, και οπωσδήποτε στην εκπαίδευση. Όσο καλύτερα προετοιμαστούμε, τόσο καλύτερα θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις και ευκαιρίες της ψηφιακής εποχής.
