Μονάδα «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ»: Κορυφαία Ερευνητική Κοινότητα στην Τεχνητή Νοημοσύνη
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Τεχνητή Νοημοσύνη και Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (2o Μέρος)
Tου ΤΙΜΟΥ ΣΕΛΛΗ, Διευθυντή της Μονάδας «Αρχιμήδης» του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά»
Ποτέ δεν ήταν πιο επίκαιρο να εργαστούμε στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και την Επιστήμη των Δεδομένων. Αναγνωρίζεται ευρέως η σημασία αυτών των τεχνολογιών για το οικονομικό και κοινωνικό μας μέλλον. Επιπλέον, φωνές από τον ακαδημαϊκό χώρο, τη βιομηχανία και την κυβέρνηση ενώνονται για να συζητήσουν πώς πρέπει να κυβερνώνται και τι διαχείριση χρειάζονται αυτές οι τεχνολογίες.
Η ίδρυση της Μονάδας, τον Ιανουάριο του 2022, αντιπροσωπεύει το αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας. Η πρόταση του «Αρχιμήδη» επιλέχθηκε από την Επιτροπή «Ελλάδα 2021» και ενσωματώθηκε στο πρόγραμμά της «Το 2021 ως παράθυρο στο μέλλον». Με τη στήριξή της, η πρόταση χρηματοδοτήθηκε από το RRF (Recovery & Resilience Facility), διασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση του έργου για την επόμενη πενταετία. Με σημαντική χρηματοδότηση από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, ο «Αρχιμήδης» ιδρύθηκε ως μονάδα του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», του μοναδικού ερευνητικού κέντρου στη χώρα που επικεντρώνεται αποκλειστικά στις νέες τεχνολογίες διαχείρισης πληροφορίας, υπολογιστικών μεθόδων και επικοινωνιών. Αυτό του έδωσε πρόσβαση και στο πολύ δυνατό δίκτυο με πάνω από 700 ερευνητικούς συνεργάτες του ΕΚ «Αθηνά».
Κεντρικός άξονας δράσης της μονάδας αποτελεί η επικέντρωση στα μαθηματικά, τους αλγορίθμους, και άλλες θεμελιώδεις έννοιες της μηχανικής μάθησης σε κρίσιμους τομείς, όπως η ιατρική, η βιολογία, και η 4η βιομηχανική επανάσταση, καθώς και οι εφαρμογές σε έξυπνες υποδομές, στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τον τουρισμό, τη γεωργία, και τη ναυτιλία. Ταυτόχρονα όμως, προσπαθούμε να αναδείξουμε και τη σημασία και κρισιμότητα των ζητημάτων ηθικής, διαφάνειας και δικαιοσύνης στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης.
Κύριος σκοπός είναι η δημιουργία μιας ερευνητικής μονάδας που θα υπηρετεί τη βασική αλλά και την εφαρμοσμένη έρευνα και θα έχει ως κύρια αποστολή την ενίσχυση συνεργασίας έμπειρων Ελλήνων ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό και νέων επιστημόνων (όπως υποψηφίων διδακτόρων και μεταδιδακτορικών ερευνητών), στις περιοχές της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Επιστήμης Δεδομένων και των Αλγορίθμων.
Οι πυλώνες του σχεδίου
Ο «Αρχιμήδης» αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία για την ελληνική επιστημονική κοινότητα, προσφέροντας νέες ευκαιρίες έρευνας και δημιουργώντας μια παγκόσμια πλατφόρμα συνεργασίας και ανταλλαγής ιδεών για την εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία στους τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Επιστήμης Δεδομένων και των Αλγορίθμων. Οι στρατηγικοί πυλώνες του σχεδίου είναι διττοί: πρώτον, η επιλογή συγκεκριμένων τεχνολογικών πεδίων αναμένεται να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη υψηλών αποδόσεων και εντατικής αξιοποίησης του δυναμικού και, δεύτερον, η καλλιέργεια τακτικών και απρόσκοπτων συνεργειών μεταξύ της ελληνικής ακαδημαϊκής διασποράς και του εγχώριου ταλέντου, αναμένεται να βοηθήσει την άμβλυνση του φαινομένου «διαρροής εγκεφάλων» που παρατηρείται έντονα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.
Υπό αυτή την έννοια ο «Αρχιμήδης» είναι μια εμβληματική πρωτοβουλία για την Ελλάδα. Μέσα από τη δράση του δεν θα προκύψει αναβάθμιση ενός μόνο ερευνητικού οργανισμού, αλλά και η δημιουργία ενός πανελλήνιας εμβέλειας κόμβου, που θα προσφέρει υψηλού επιπέδου ευκαιρίες σε νέους και ώριμους ερευνητές για συνεργασία προς όφελος της χώρας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο «Αρχιμήδης» λειτουργεί συμπληρωματικά προς τα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, βοηθώντας τα να συμμετάσχουν, μέσω των στελεχών τους, σε έρευνα παγκόσμιας κλάσης, προωθώντας παράλληλα τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας στην αγορά.
Η δέσμευση
Ο «Αρχιμήδης» δεσμεύεται να «μεγαλώσει» μια νέα γενιά Ελλήνων επιστημόνων, δίνοντας στους νέους ερευνητές την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε υψηλής ποιότητας έρευνα, επιταχύνοντας δραματικά την επιστημονική τους εξέλιξη και προσφέροντάς τους μια πολλά υποσχόμενη επαγγελματική πορεία. Παράλληλα, αποτελεί κίνητρο για την επιστροφή κορυφαίων Ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό. Αποτελούμενη από 25 κορυφαίους ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, 9 μεταδιδακτορικούς ερευνητές, καθώς και 26 διδακτορικούς φοιτητές, η δυναμική κοινότητα της μονάδας «Αρχιμήδης» αποτελεί επίκεντρο καινοτομίας και συνεργασίας. Η κοινότητα του «Αρχιμήδη» αναμένεται να ξεπεράσει τα 100 άτομα το 2024.
Η μονάδα διοργανώνει συστηματικά επιμορφωτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, όπου επιτυχημένοι επιστήμονες από το εξωτερικό και την Ελλάδα μοιράζονται τις εξειδικευμένες γνώσεις τους με το οικοσύστημα του «Αρχιμήδη». Ταυτόχρονα χτίζει γέφυρες επικοινωνίας με σημαντικούς φορείς του εξωτερικού και του εσωτερικού, δρώντας ως κόμβος στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο «Αρχιμήδης» δημιουργεί νέες συνεργασίες μεταξύ κορυφαίων πανεπιστημίων και εταιρειών τεχνολογίας του εξωτερικού με τα αντίστοιχα ιδρύματα και εταιρείες στην Ελλάδα, προσελκύοντας διεθνώς αναγνωρισμένους ερευνητές που επενδύουν ένα ποσοστό του χρόνου τους στην εγχώρια καινοτομία, οδηγώντας σε αύξηση των επιστημονικών δημοσιεύσεων βραχυπρόθεσμα, και βοηθώντας μεσοπρόθεσμα να αυξηθεί το ποσοστό επιτυχίας σε ανταγωνιστικούς διαγωνισμούς χρηματοδότησης της έρευνας.
Τέλος, μεσοπρόθεσμα αναμένεται να δημιουργηθούν νεοφυείς επιχειρήσεις στους τομείς αυτούς, με μεγάλη πιθανότητα εξαγοράς από διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας, οδηγώντας έτσι έμμεσα στην εισροή ξένων κεφαλαίων, τεχνογνωσίας και πρόσβασης στις διεθνείς αγορές. Με αυτόν τον τρόπο, εξάλλου, η Μονάδα «Αρχιμήδης» θα βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους οικονομικής αυτονομίας και βιωσιμότητας σε πέντε χρόνια.
